زمان تقریبی مطالعه: 3 دقیقه
 

شیعه اثنا عشری





شیعه یکی از مذاهب اسلام است که قائل به خلافت بلافصل امیرمؤمنان، علی علیه السلام و امامت یازده تن از فرزندان آن حضرت می‌باشد.


۱ - شیعه در معنای خاص



شیعه- بویژه در دوران اخیر- هنگامی که به طور مطلق به کار می‏رود، مراد از آن خصوص شیعیان دوازده امامی است که پس از پیامبر اکرم صلّی اللَّه علیه و آله قائل به امامت جانشینان دوازده گانه آن حضرت اند که نخستین آنان امیرمؤمنان، علی‏علیه‏السّلام وسپس دو فرزندگرامی اش امام حسن و امام حسین علیهما السّلام و نُه نفر از فرزندان امام حسین علیهم السّلام‏اند که آخرینشان، حجة بن الحسن المهدی عجل اللَّه فرجه الشریف است. روایات فراوانی از طریق شیعه و اهل سنت بر این معنا دلالت دارد.

۲ - شیعه در معنای عام



البته به غیر شیعیان اثنی عشر، همچون زیدیه، اسماعیلیه و واقفیه که معتقد به خلافت بلافصل حضرت علی علیه السّلام هستند، نیز شیعه اطلاق می‏شود.
[۱] النهایة (ابن اثیر)، واژه «شیع».
[۳] بحار الأنوار ج۶۸، ص۱-۱۹۶
[۴] الکافی (کلینی) ج۱، ص۲۸۷-۳۳۲ و ۵۲۵-۵۳۵
[۵] ملحقات إحقاق الحق ج۱۳، ص۱-۳۶۹.


۳ - شیعه در ابواب فقهی



از عنوان یاد شده به مناسبت در بابهایی چون طهارت، صلات، خمس، زکات و وقف سخن گفته‏اند.

۴ - مراد از ایمان در اصطلاح فقهی



مراد از ایمان اعتقاد به امامت امامان دوازده گانه است.

۴.۱ - شرط ایمان در برخی افراد و عناوین


ایمان در افرادی همچون امام جمعه، امام جماعت و گیرنده خمس و زکات شرط است. بنابر این، در نماز جمعه و جماعت اقتدا به غیر شیعه دوازده امامی جایز و صحیح نیست؛ چنان که پرداخت خمس و زکات به غیر آنان مجزی نخواهد بود.

۵ - احکام شیعه و شیعیان




۵.۱ - حکم شیعیان غیر دوازده امامی


فرقه‏های شیعه غیر دوازده امامی، همچون زیدیان و اسماعیلیان در صورت عدم دشمنی با اهل بیت علیهم السّلام- به گونه‏ای که عنوان ناصبی بر آنان صادق نباشد- بنابر قول مشهورمحکوم به احکام اسلام بوده و احکاممخالف بر آنان جاری است.
[۱۲] التنقیح (الطهارة) ج۲، ص۸۳-۸۷.


۵.۲ - حکم وقف بر شیعه بطور مطلق


چنانچه کسی مالی را بر شیعه- بدون تعیین گروهی خاص- وقف کند و قرینه و شاهدی نیز که موجب انصراف آن به فرقه‌ای خاص باشد، وجود نداشته باشد، به قول مشهور، شامل همه فرقه‌های شیعه می‏شود.

۵.۲.۱ - نظر مخالف


برخی گفته‏اند: اگر وقف کننده یکی از گروههای شیعه باشد، سخن او بر شاهد حال و فحوای گفتارش حمل می‏گردد و در نتیجه مال وقفی به گروهی که واقف نیز از آن گروه می‏باشد اختصاص می‏یابد نه سایر گروههای شیعه.
[۱۶] تذکرة الفقهاء (ق) ج۲، ص۴۳۰.

برخی این قول را در فرضی که قرینه و شاهدی بر مراد واقف وجود داشته باشد، نیکو شمرده‏اند.

۶ - پانویس


 
۱. النهایة (ابن اثیر)، واژه «شیع».
۲. الحدائق الناضرة ج۲۲، ص ۲۰۶-۲۰۷    
۳. بحار الأنوار ج۶۸، ص۱-۱۹۶
۴. الکافی (کلینی) ج۱، ص۲۸۷-۳۳۲ و ۵۲۵-۵۳۵
۵. ملحقات إحقاق الحق ج۱۳، ص۱-۳۶۹.
۶. جواهر الکلام ج۱۱، ص۲۹۶    
۷. جواهر الکلام ج۱۳، ص۲۷۳    
۸. جواهر الکلام ج۱۵، ص۳۷۸    
۹. جواهر الکلام ج۱۶، ص۱۱۵.    
۱۰. جواهر الکلام ج۴، ص۸۰.    
۱۱. جواهر الکلام ج۶، ص۶۷.    
۱۲. التنقیح (الطهارة) ج۲، ص۸۳-۸۷.
۱۳. المقنعة، ص۶۵۴-۶۵۵.    
۱۴. جواهر الکلام ج۲۸، ص۴۰-۴۱.    
۱۵. کتاب السرائر ج۳، ص۱۶۲.    
۱۶. تذکرة الفقهاء (ق) ج۲، ص۴۳۰.
۱۷. الحدائق الناضرة ج ۲۲، ص۲۰۷-۲۰۸.    
۱۸. مسالک الأفهام ج۵، ص۳۴۰.    


۷ - منبع



فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۴، ص۷۸۱-۷۸۲.    




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.